"Схема" фильміне шолу
Қазақ киносыншысы және кинотанушы, Қазақстан киносыншылары қауымдастығының президенті, Медиа және кино мектебінің профессоры Әбікеева Гүлнар Фархат Шәріповтың «Схема» фильмін талдауда
Фархад Шәріпов баяу, бірақ кинематографиялық олимптерді сенімді түрде жеңуде. 2019 жылы "Жеке өсу тренингі" фильмі үшін ол Мәскеу кинофестивалінде Гран-при алды. 2020 жылы оның келесі "18 кГц" таспасы Варшавада Гран-приге ие болды. Енді міне, үшінші туынды "Схема" картинасы Берлиндегі generation бағдарламасында тағы да Гран-при иеленді.
Фархад Шарипов қазіргі кино тілінде сөйлейді. Бұл қиын жағдайға тап болған қыздардың оқиғасы ғана емес, бұл киноның жарқын тілінде айтылған – көлемді метафоралармен, ерекше түсіріліммен, экспрессивті ырғақпен жазылған фильм.
Неліктен фильм Гран-При алды? Себебі онда жаһандық тарих баяндалады. Фильмдегі оқиға әлемнің кез–келген қаласында - Мәскеуде, Амстердамда, Алматыда орын алуы мүмкін. Мұнда ұлттық компонент емес, қалалық субмәдениет маңызды. Қарапайым жасөспірімдер, біздің жақсы балаларымыз, аулаларда, сауда-ойын-сауық орталықтарында немесе айналасында тәуелсіз ересек өмірді қалайды және оларды ілмекке балықты іліп алғандай, қолдана бастайтынын байқамайды. Ол зиянсыз болып көрінетін ойын–сауықтарға өз компаниясымен отыру, тамақтану, ішу, темекі шегу. Бірақ, бұл шегі емес. Түбі бәрі кәмелетке толмаған жезөкшелікпен аяқталады.
"18 кГц" картинасында ересек өмірге еніп, есірткіні қолдана бастаған және достарының бірінде "артық дозалану" болған орта мектеп оқушылары туралы пайымдалады. Бас кейіпкер басынан кешкендерінің салдарынан есі ауа бастайды - оған қайтыс болған досы оның қасында жүретін сияқты. Ал, ата-аналар ұлымен не болып жатқанын түсіне алмайды. Іс жүзінде кинода көтерілмейтін тақырып болса да, нашақорлық біздің заманымызда өзекті мәселе. Десек те, оларды қандай-да бір түрде қолданбаған жасөспірім жоқ шығар.
"Схема" көбіне жасөспірім қыздарға қатысты. Ұлдар үшін есірткіге тәуелділіктің көптеген түрлерінен аулақ болу маңызды, сондықтан қыздар үшін жыныстық психологиялық жарақатсыз ересек өмірге ену кезеңін өту маңыздылығы туралы. Мұнда да, алдыңғы фильмдегідей, режиссер тек жас кейіпкерлерге ғана емес, сонымен бірге балаларымен не болып жатқанын түсінбейтін ата-аналарға да назар аударады.
(Фильмнің постері оның ішкі мәнін дәл жеткізеді. Фильмде Маша қарға жатып, қолдары мен аяқтарын жылжытатын эпизод бар. Мұны барлық балалар жасайды және оны "періште жасау" деп атайды, өйткені қарда қанаттары бар адамның ізі қалады. Маша-бұл періште-таза, аңғал, мейірімді қыз, ол өмірінде бірінші рет ғашық болады және сүйікті адамы үшін бәрін жасауға дайын. Айтпақшы, жас Виктория Романова Маша рөлін соншалықты жақсы ойнады, сіз оның әр күлкісіне, бетіндегі әр қимылға, әр эмоцияға сенесіз. Сонымен, бұл періште темір тізбектердегідей "схемаға" түседі, ал сәл жағында оның құрбысы Диана тұр, ол осы "схемадан"қашып кеткен).
Шәріповтың барлық үш картинасы, менің ойымша, ең алдымен ата-аналарға арналған трилогия. 18 кГц" фильмі "Балаларыңызды тыңдаңыз!" десе, "Схема" туындысы "Көріңіз!", деп үндеу жасайды. "Сіздің көз алдыңызда жасалуы мүмкін қылмысқа немқұрайлы қарамаңыз", - дейді "Жеке өсу тренингі" фильмі.
